Heb jij je moeder nog? Ik helaas niet meer. De mijne is 3,5 jaar geleden overleden.

Klinkt best lang he? 3,5 jaar… Toch voelt het voor mij niet zo. Voor mij is het nog steeds alsof het heel kort geleden was.

Ik heb ook nog echt niet gerouwd. Tenminste, dat denk ik.. Hoe werkt dat, rouwen? Enig idee? Ik dacht van tevoren dat ik letterlijk neer zou storten, alleen maar zou kunnen huilen en niet meer in staat zou zijn om te functioneren. Mijn moeder was 1 van de aller belangrijkste mensen in mijn leven. Ik hield zo ongelofelijk veel haar! Maar dat gebeurde niet. De wereld draaide gewoon door.

De volgende dag stond ik alweer in de supermarkt te bedenken wat we ’s avonds zouden eten. Dat vond ik zó bizar!! Onwerkelijk was het. Vraagt het kassameisje of ik zegeltjes spaar voor de een of andere pannenset. Ja, hállo! Wat denk je zelf, mijn moeder ligt dood in de woonkamer!!! Maar dat zei ik natuurlijk niet. Ik zei gewoon: ja hoor..

Ze overleed ’s morgens en ’s middags zat er al zo’n uitvaart dame bij ons aan tafel. Moet je verzinnen of je koffie met cake wilt of iets anders, blijft ze thuis of gaat ze naar het mortuarium, cremeren of begraven, hoeveel mensen je verwacht, wie er allemaal iets gaat zeggen tijdens de afscheidsdienst, welke tekst erop de kaart moet komen, met welke afbeelding, moet er een advertentie in de krant, bidprentjes ja of nee, wil je een kerkdienst of niet, taxi’s?, welke muziek? Ik was al blij dat ik op dat moment mijn eigen naam nog wist, maar toch moesten we dat allemaal beslissen die zelfde dag.

Maar mijn moeder (en wij dus ook) wist al jaren dat ze geen 100 zou worden en ze had dus heel lief zo’n boekje voor nabestaanden ingevuld. Dat was trouwens hilarisch om te lezen. Soms stond er als antwoord op een vraag ‘Dat zoeken jullie zelf maar uit’ of ‘ik wil niet op de schoorsteenmantel’. Ik hoorde het haar gewoon zeggen. Voor ons als nabestaanden heel handig, want nadenken over allerlei dingen waarover je helemaal niet wilt beslissen valt op zo’n moment niet mee.

Sinds die dag ben ik er zeker van dat doodgaan big business is. Niet normaal wat ze overal voor durven te vragen. Ook al ben je verzekerd, dan nog kost het klauwen met geld.

Mijn moeder had bijvoorbeeld al een kist. Getimmerd door de ene broer en geschilderd door de andere. In het boterbloem-geel. Ik weet nog dat we kleurenstaaltjes zaten te bekijken thuis. Toen ze een mooie kleur had gevonden, bleek die ‘bananengeel’ te heten. Toen zei ze: ‘Oh gottekes, nee! Ik ga écht niet in een bananenkist liggen! Ik zoek een wel een andere!!’ Uiteindelijk vond ze een geel met een acceptabele kleur en dito naam en daarmee werd de kist geschilderd.

Maar goed, die kist stond dus al bij haar broer thuis. Alle kisten uit de catalogus van de uitvaart mevrouw waren erg duur en toch kregen wij maar € 100,- korting. Das toch raar??? Voor mijn part trekt ze het bedrag van meest de goedkope kist van de rekening af, maar nee, zo werkt dat niet! Dat is net als bij het kopen van een nieuwbouwhuis. Het meerwerk is niet te betalen en het minderwerk levert niks op. Als je bijvoorbeeld de bouwkeuken niet wilt, levert je dat nog geen € 1.000,- op. Ik vind dat bijzonder.

Dan de bidprentjes (want die wilden we toch wel) en de uitnodigingen. Ik wilde daar graag klaprozen op, want daar hield mijn moeder zo van. Zaten niet bij de plaatjes waaruit we konden kiezen natuurlijk. Het kón wel, maar dan waren we weer zo een paar honderd euro verder. Dus dat dan maar weer niet gedaan. Dat voelde echt niet goed hoor, dat je om het geld dingen laat. Alsof mijn moeder dat niet waard zou zijn.

En weet je waar ik nooit bij stilgestaan had? Dat er een maximale tijd aan de dienst verbonden is. Er mochten wel 4 mensen spreken, maar dan moesten die het wel redelijk kort houden. Anders gingen we namelijk over de tijd heen. We konden eventueel wel een uur bijboeken. U zei? Bijboeken??? Het is geen vakantie of toneelvoorstelling!!! Ik snap het wel hoor. Alles is strak gepland natuurlijk. Als de ene groep het crematorium via de achterdeur verlaat, komt de volgende langs de voordeur al weer binnen. Maar het feit dat dat hele zogenaamde afscheid nemen zo bedrijfsmatig in elkaar zit, maakte me eigenlijk nog verdrietiger dan ik al was.

Dan tenslotte nog de muziek. Die had mijn moeder ook al helemaal uitgezocht. Bij mijn ouders thuis lag de ‘uitvaart-cd’. Alle nummers in de juiste volgorde op 1 cd-tje. Dat ik zelf misschien ook nog wat muziek wilde toevoegen was niet aan de orde. Het moest de uitvaart-cd zijn. Op een gegeven moment – nog ze nog leefde en voorlopig nog niet van plan was dood te gaan – kwamen we erachter dat je bij het crematorium alleen originele muziek mag aanleveren. Dus niet gedownload of zo. Toen ging ze naar een platenzaak om 7 cd’s te kopen waarvan op elke cd 1 nummer stond dat ze wilde hebben voor haar crematie. Ze had een nogal afwijkende muzieksmaak, dus 1 cd moest worden besteld. Dat kan wel even duren, zei de winkelmevrouw. Moet u hem snel hebben? Nou, zei mijn moeder, het is voor een crematie. Oh, sorry! zei de mevrouw. Gecondoleerd. Hoeft niet hoor, zei ma. Het is voor die van mezelf en ik blijf vast nog even leven. Ik had het gezicht van die mevrouw graag willen zien.Ik kwam niet meer bij toen ze het vertelde. Dat was mijn moeder. Die had gewoon nooit door hoe grappig ze was.

Van 1 nummer was het ons niet gelukt de cd te bemachtigen. Gelukkig heb ik stoere nicht die even langs het crematorium is gereden om de muziek af te geven en meteen regelde dat dat nummer toch echt wel gedraaid ging worden. Ik had dat zelf nooit voor elkaar gekregen. Dat kun kun er gewoon niet bij hebben.

De enige keer dat ik echt hartverscheurend heb gehuild en een intens verdriet heb gevoeld, was de nacht voor de crematie. Het besef dat ik haar de volgende dag voor het laatst zou zien – ook al was het dan niet levend – was niet te bevatten. Ik dacht werkelijk dat ik de volgende dag niet door zou komen. Maar de crematie ging goed, voor zover je daarvan kan spreken. De belangrijke mensen waren er en ik hield mijn verhaaltje. Het verhaal waarover ik zo vaak had gedroomd. Waarvan ik dacht, als ik het nog een keer droom, schrijf ik het op. Nooit meer gedroomd natuurlijk, waardoor ik het alsnog helemaal zelf moest ‘verzinnen’. We hebben zelfs nog gelachen die dag.

En dan is ze weg. Dan gaan mensen vragen of het gaat en hoe het gaat. En dan gaat het. Niet goed, maar het gaat. Ik deed de kaarten weg en borg de linten van de bloemstukken op. Na 2 weken ging ik weer werken. Ik haalde haar op bij het crematorium en zette haar in huis op een kastje, samen met wat spulletjes van haar. Tegen haar strikte regel, maar ik was en ben er nog steeds niet aan toe om haar uit te strooien. Sorry ma, je mag nog niet weg!

Weet je welk liedje ik zo graag had willen draaien tijdens de crematie? Het liedje ‘Geen Kind Meer’ van Karin Bloemen. Dan zingt ze: ‘en niemand zal nog ooit je vroegste vroeger met je delen’ en ‘de dag waarna je nooit meer kind zult zijn’. Dat raakte me zo. En nog steeds.

Ik ben enig kind en ik had natuurlijk maar 1 moeder. Zij kende mij het best van iedereen. We bespraken alles met elkaar. Zij gaf me tot een week voor haar overlijden nog opvoed-advies waar ik echt iets mee kon. Toen ze op een bepaalde dag gieters door de kamer zag vliegen, besefte ik dat ze nu echt mijn allerliefste wijze moeder niet meer was. Dat ik er vanaf dat moment alleen voorstond. Als mijn dochter (ook enig kind) maar een fractie van het gevoel voor mij heeft dan ik voor mijn moeder had, dan prijs ik mij gelukkig.

In een rouwverwerkingsboekje dat ze ooit heeft ingevuld, heeft ze geschreven dat ze van iedereen op de wereld het allermeest van haar oma hield. En dat kan ik heel goed begrijpen.

Ik wil hier eigenlijk mee zeggen dat het goed mogelijk is om (redelijk) normaal te blijven functioneren als je iemand verliest die heel erg veel voor je betekende. Je hoeft je daar niet schuldig over te voelen. De reactie die je vooraf verwacht, kan op het moment zelf toch heel anders zijn. En dat mag. Het zegt echt niks over jouw liefde voor die persoon en ook niet over de mate waarin je hem of haar mist. Ik kan het weten.